Dit is waarom je sneller ongezonde keuzes maakt in de supermarkt.
De reden dat je eerder chocolade in je mandje gooit, dan havermout.
Je loopt door de supermarkt. Van alle kanten word je aangevallen door felle kleuren, lonkende beloftes en misleidende claims. Hoe komt het toch dat deze veelal ongezonde producten zo verleidelijk zijn, terwijl je totaal geen moeite hebt met 't links laten liggen van gezonde voedingsmiddelen, zoals groenten en fruit? Daar is een wetenschappelijke verklaring voor, zo blijkt nu.
Waarom calorierijke voeding ons lokt
Zo ontdekten onderzoekers dat mensen de plek in de supermarkt schappen van calorierijke producten beter onthouden dan die van lage calorische producten. De ongezonde hoge calorische producten blijven in ons geheugen hangen en dat heeft invloed op onze keuzes, en daarmee onze gezondheid. Maar waarom worden we hier zo door aangetrokken?
Deze drang wordt veroorzaakt juist door 't feit dat er veel calorieën in deze producten zitten. We hebben een evolutionaire neiging om producten met een grotere energie afgifte te verkiezen boven producten met weinig calorieën. Best logisch, want in vroegere tijden waren deze producten, koolhydraatrijke producten, immers een stuk schaarser. Vond je een banaan, banjerend in je linnen doekje, dan at je die direct op. En 't liefst nog een. En nog een. Om vervolgens weer een periode van schaarste tegemoet te gaan.
Oude impulsen, moderne tijden
Maar die tijden zijn overduidelijk vervlogen. Bananen liggen voor het oprapen (mits je betaalt, natuurlijk) evenals vele andere zoete calorierijke producten. Sterker nog, met een banaan kom je nog goed weg. En dat is het gevaar. Want we bewegen ons door een modern voedingsomgeving, met verouderde impulsen.
En die verouderde impulsen kunnen gevaarlijke gevolgen hebben. Als je bedenkt dat in 2020 (dat aantal zal ondertussen aanzienlijk gestegen zijn) ongeveer 125.000 volwassen (en dus exclusief de jongeren!) aan morbide obesitas leden volgens het CBS, dan zal er toch wel een dieperliggend probleem aan ten grondslag liggen? Of was er eeuwenlang geen overgewichtprobleem en kwam dit de laatste decennia 'ineens' op door individuen die zich 'niet kunnen beheersen'? Nee, het aanbod van calorierijke (goedkope) producten is een grote drijfveer van de golf aan overgewicht.
Hoe deden de wetenschappers onderzoek naar de neiging om calorierijke producten te verkiezen boven calorie-arme producten? Ze lieten 60 personen computergebaseerde voedsel-eye-tracking en ruimtelijke geheugentaken in een laboratoriumomgeving voltooien, evenals een voedselzoekopdracht en geheime voedselkeuzetaak in een onbekende supermarkt.
Onderzoek onder festivalgangers
Want mensen zijn nou eenmaal gevoelig zijn het aanbod van calorierijk voedsel, bleek ook uit ander onderzoek. Dit onderzoek werd uitgevoerd op het meerdaagse festival Lowlands. De wetenschappelijke publicatie Scientific Reports van Nature Research die hieruit voortvloeide suggereert dat het menselijk ruimtelijk geheugen (dat mensen in staat stelt te onthouden waar objecten zich bevinden) is geëvolueerd om prioriteit te geven aan de locatie van calorierijk voedsel.
Op Lowlands werden 512 festivalgangers gevraagd om een vaste route te volgen door een kamer met acht voedselproducten of acht naar voedsel geurende wattenschijfjes. Tijdens hun wandelingetje roken de deelnemers aan een geurmonster of proefden ze het eten. Vervolgens beoordeelden ze hoe lekker ze het voedselmonster vonden en hoe bekend ze ermee waren. De voedsel- en geurmonsters bestonden onder andere uit appel, chips, komkommer en chocoladebrownie. Aan het einde werd aan de deelnemers gevraagd om de locatie van elk voedsel- of voedselgeurmonster op een kaart van de kamer aan te geven in een (onaangekondigde!) geheugentest.
Wat bleek? Deelnemers waren 27 procent nauwkeuriger (bij echt voedsel) en 28 procent accurater (bij voedselgeur) met het correct in kaart brengen van voedingsmiddelen met veel calorieën, dan laag calorische producten.
Trainen van zelfbeheersing
Blijkbaar hebben we dus echt een diepgeworteld verlangens naar calorierijke producten. En dat wisten we eigenlijk zelf ook al. Ken je dat experiment met kinderen en marshmallows? Kinderen krijgen de uitdaging om een marshmallow niet te verorberen, terwijl die wel voor hun neus ligt. Lukt dit? Dan krijgen ze als beloning nog een marshmallow. Goeie deal, toch?
Toch lukt het een groot deel van de kinderen niet om de marshmallows links te laten liggen, en werken 'm meteen weg. De directe impulsen (lekker, marshmallows!) overwinnen de zelfbeheersing. Een instinct waar ook volwassenen moeite mee hebben. Zo bleek ook uit dit onderzoek dat kinderen die op jonge leeftijd marshmallows direct opaten, zij op latere leeftijd moeite hadden met beheersen van hun impulsen. In hoeverre kunnen mensen er dan eigenlijk iets aan doen dat ze hun mandje volgooien met calorierijke producten?
Weinig, zo lijkt het. En daarom zou een klein zetje in de juiste richting op z'n plaats zijn. Hoe? Door ongezonde, goedkope calorierijke producten minder aanlokkelijk te maken. Denk aan de vrolijke kleuren waar mensen zich door laten overhalen, of een misleidende 'gezonde' uitstraling (van bijvoorbeeld ontbijtgranen) of de betere positionering in de schappen van ongezonde producten in de supermarkt. En tot slot: een beetje subsidie op groente en fruit, en wat (extra) belasting op toegevoegde suikers en andere dikmakers zou ook niet misstaan.
Bron: Menshealth.com